برات (Bill of Exchange) و سفته (Promissory Note) در تجارت بین‌الملل چیست؟
در دنیای تجارت، تعهد به پرداخت، سنگ بنای اعتماد است. در حالی که در معاملات داخلی ممکن است چک یا پرداخت نقدی رایج باشد، در تجارت بین‌الملل، به ویژه در پرداخت‌های مدت‌دار (یوزانس)، اسناد معتبرتر و ساختاریافته‌تری مورد نیاز است. دو مورد از قدیمی‌ترین و بنیادی‌ترین این اسناد، برات (Bill of Exchange – B/E) و سفته (Promissory Note) هستند. این اسناد، ابزارهای مالی قدرتمندی هستند که به عنوان تعهد کتبی برای پرداخت وجه در تاریخی معین در آینده عمل می‌کنند.
اگرچه هر دو سند قول پرداخت می‌دهند، اما ساختار، نحوه استفاده و طرفین درگیر در آن‌ها کاملاً متفاوت است. درک این تفاوت‌ها برای هر تاجری که با معاملات مدت‌دار (اعم از داخل یا خارج اعتبار اسنادی) سروکار دارد، حیاتی است. در این راهنمای تخصصی از کاویان کالا، به بررسی دقیق این دو سند مالی می‌پردازیم.
سفته (Promissory Note) چیست؟ یک تعهد دوجانبه
سفته، در ساده‌ترین تعریف، یک “قول پرداخت” دوجانبه و بدون قید و شرط است.
- ساختار: در یک سفته، تنها دو طرف اصلی وجود دارند:
- صادرکننده (Maker): شخصی که قول می‌دهد مبلغ را بپردازد (معمولاً خریدار یا وام‌گیرنده).
- دریافت‌کننده (Payee): شخصی که مبلغ به او پرداخت خواهد شد (معمولاً فروشنده یا وام‌دهنده).
- نحوه عملکرد: صادرکننده (خریدار) سندی را امضا می‌کند که در آن متعهد می‌شود مبلغ مشخصی را در تاریخ معینی در آینده به دریافت‌کننده (فروشنده) بپردازد. این یک سند مستقیم “بدهکار به بستانکار” است.
- مثال: “اینجانب (خریدار)، متعهد می‌شوم که مبلغ ۱۰۰,۰۰۰ دلار در تاریخ ۱ ژانویه ۲۰۲۶ در وجه شرکت (فروشنده) بپردازم.”
برات (Bill of Exchange – B/E) چیست؟ یک دستور پرداخت سه‌جانبه
برات، سندی پیچیده‌تر و بسیار پرکاربردتر در تجارت بین‌الملل است. برات یک “دستور پرداخت” سه‌جانبه است.
- ساختار: در یک برات، سه طرف اصلی وجود دارند:
- برات‌کش (Drawer): شخصی که سند را صادر می‌کند و دستور پرداخت می‌دهد (معمولاً فروشنده یا صادرکننده).
- برات‌گیر (Drawee): شخصی که به او دستور داده می‌شود تا پرداخت را انجام دهد (معمولاً خریدار یا بانک خریدار).
- دریافت‌کننده (Payee): شخصی که وجه باید به او پرداخت شود (اغلب خود فروشنده است، اما می‌تواند بانک یا شخص دیگری باشد).
- نحوه عملکرد: فروشنده (برات‌کش) سندی را می‌نویسد و امضا می‌کند که در آن به خریدار (برات‌گیر) دستور می‌دهد تا مبلغ مشخصی را در تاریخی معین در آینده، در وجه فروشنده (دریافت‌کننده) پرداخت کند.
- مثال: “شما (خریدار)، بدین‌وسیله دستور دارید که مبلغ ۱۰۰,۰۰۰ دلار را در تاریخ ۱ ژانویه ۲۰۲۶ در وجه این شرکت (فروشنده) پرداخت نمایید.”
مفهوم حیاتی “قبول‌نویسی” (Acceptance)
یک برات، تا زمانی که توسط برات‌گیر (خریدار) “قبول” نشود، فقط یک دستور یک‌طرفه است. فرآیند کلیدی در معاملات براتی این است که فروشنده، برات را به همراه اسناد حمل (مانند بارنامه) برای خریدار ارسال می‌کند. خریدار برای اینکه بتواند اسناد را تحویل بگیرد و کالا را ترخیص کند، باید ابتدا برات را امضا کرده و مهر “قبول شد” (Accepted) روی آن بزند. این امضا به معنای آن است که او رسماً متعهد می‌شود که در تاریخ سررسید، مبلغ برات را پرداخت خواهد کرد. به این برات، “برات قبول‌نویسی شده” (Accepted Bill of Exchange) گفته می‌شود که یک سند اعتباری بسیار قوی است.
برات و سفته در معاملات یوزانس (Usance LC)
قدرت واقعی این اسناد در اعتبارات اسنادی مدت‌دار (یوزانس) مشخص می‌شود:
- LC یوزانس (Usance LC): در این نوع LC، بانک تعهد می‌دهد که پرداخت را نه به صورت آنی (دیداری)، بلکه مثلاً ۹۰ روز پس از ارائه اسناد انجام دهد.
- نقش برات: بانک از فروشنده می‌خواهد که به همراه اسناد، یک برات مدت‌دار نیز ارائه دهد که در آن برات‌گیر (Drawee)، بانک گشایش‌کننده اعتبار است.
- فرآیند: فروشنده اسناد و برات ۹۰ روزه را به بانک ارائه می‌دهد. بانک اسناد را بررسی می‌کند و برات را “قبول‌نویسی” (Accept) می‌کند. این به معنای تعهد قطعی بانک به پرداخت در ۹۰ روز آینده است.
- تنزیل (Discounting): حالا فروشنده یک “برات قبولی بانک” در دست دارد. اگر او به پول نقد نیاز داشته باشد، می‌تواند این برات را با کسر مبلغی (نرخ تنزیل) به بانک دیگری بفروشد و فوراً به پول خود برسد.
کاویان کالا: تسهیل‌گر تجارت مالی و لجستیکی شما
درک ارتباط تنگاتنگ بین اسناد حمل و اسناد مالی (مانال LC، برات و سفته) کلید موفقیت در تجارت بین‌الملل است. ارسال اسناد ناقص یا ناهماهنگ می‌تواند کل فرآیند پرداخت شما را مختل کند. شرکت حمل و نقل بین المللی کاویان کالا با ارائه خدمات نوین بازرگانی، درک عمیقی از این فرآیندها دارد. ما نه تنها کالای شما را حمل می‌کنیم، بلکه به عنوان مشاور شما اطمینان حاصل می‌کنیم که اسناد حمل شما (مانند بارنامه) دقیقاً با الزامات اسناد مالی شما (مانند شرایط اعتبار اسنادی و برات‌ها) مطابقت داشته باشد تا فرآیند پرداخت و ترخیص کالا بدون هیچ‌گونه مغایرت بانکی انجام شود.
برای مدیریت یکپارچه تجارت خود، از لجستیک و حمل گرفته تا هماهنگی اسناد مالی و بازرگانی، همین امروز با تیم متخصص کاویان کالا تماس بگیرید.
تلفن :
ایمیل :
