دور اظهاری گمرکی چیست و چگونه انجام می‌شود؟
در گذشته‌ای نه چندان دور، فرآیند اظهار کالا به گمرک، یک عملیات کاملاً فیزیکی، زمان‌بر و پر از کاغذبازی‌های اداری بود. صاحبان کالا یا نمایندگان قانونی آن‌ها (ترخیص‌کاران) مجبور بودند با در دست داشتن انبوهی از اسناد کاغذی، به صورت حضوری به گمرکات مراجعه کرده و مراحل پیچیده اظهارنامه را طی کنند. این فرآیند نه تنها مستعد خطاهای انسانی بود، بلکه شفافیت کمی داشت و زمان زیادی را از فعالان اقتصادی تلف می‌کرد.
اما با پیشرفت تکنولوژی و حرکت گمرک به سمت هوشمندسازی، مفهومی به نام “دور اظهاری گمرکی” (Remote Declaration) متولد شد که انقلابی در فرآیندهای گمرکی ایجاد کرد. این سیستم، بخش مهمی از پروژه پنجره واحد تجارت فرامرزی (EPL) است. ما در کاویان کالا که روزانه با این سیستم برای ترخیص کالاهای مشتریان خود کار می‌کنیم، قصد داریم در این مقاله به زبان ساده توضیح دهیم که دور اظهاری چیست و چگونه به تسریع و شفاف‌سازی امور گمرکی شما کمک می‌کند.
دور اظهاری گمرکی به زبان ساده
دور اظهاری به فرآیندی گفته می‌شود که در آن، صاحب کالا یا نماینده قانونی او می‌تواند بدون نیاز به مراجعه حضوری و از طریق یک سامانه آنلاین متمرکز، اطلاعات محموله خود را برای گمرک ارسال کرده و اظهارنامه گمرکی را ثبت نماید.
در واقع، به جای پر کردن فرم‌های کاغذی و تحویل آن‌ها به گمرک، شما تمام اطلاعات کالا، مشخصات فنی، ارزش، اطلاعات حمل و اسناد مربوطه را در یک پورتال اینترنتی وارد می‌کنید. این سیستم به صورت ۲۴ ساعته و در تمام ایام هفته فعال است و به شما اجازه می‌دهد تا از دفتر کار خود یا هر مکان دیگری، فرآیند اظهار را آغاز کنید.
سامانه EPL: قلب تپنده دور اظهاری
این فرآیند از طریق “پنجره واحد تجارت فرامرزی” یا همان سامانه EPL (Electronic Packing List) به آدرس epl.irica.ir انجام می‌شود. این سامانه یک درگاه یکپارچه است که نه تنها برای اظهار کالا، بلکه برای انجام تمام امور مربوط به تجارت فرامرزی مانند ثبت سفارش، دریافت مجوزها و پیگیری فرآیندها به کار می‌رود. هدف اصلی این سامانه، ایجاد شفافیت، کاهش فساد اداری، و تسریع در انجام تشریفات گمرکی است.
مراحل گام به گام انجام دور اظهاری
فرآیند اظهار از راه دور اگرچه آنلاین است، اما نیازمند دقت و تخصص بالایی است. یک اشتباه کوچک در ورود اطلاعات می‌تواند کل فرآیند را با تاخیر مواجه کند. مراحل کلی به شرح زیر است:
گام اول: آماده‌سازی اطلاعات و اسناد
قبل از ورود به سامانه، باید تمام اطلاعات و اسناد محموله خود را به صورت دقیق و کامل آماده کنید. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- اطلاعات کامل فاکتور تجاری (Commercial Invoice)
- جزئیات لیست بسته‌بندی (Packing List)
- اطلاعات بارنامه (Bill of Lading)
- اطلاعات ثبت سفارش بازرگانی
- مجوزهای مورد نیاز (در صورت لزوم)
- کد تعرفه دقیق کالا (HS Code)
گام دوم: ورود اطلاعات در سامانه EPL
صاحب کالا یا نماینده او (ترخیص‌کار) با استفاده از نام کاربری و رمز عبور خود وارد سامانه EPL شده و اطلاعات آماده شده در گام قبل را در فرم‌های مربوطه با دقت وارد می‌کند. این اطلاعات شامل جزئیات کالا، وزن، تعداد، ارزش، کشور سازنده و… می‌باشد.
گام سوم: دریافت کوتاژ و تعیین مسیر گمرکی
پس از ثبت نهایی اطلاعات و ارسال آن به سیستم، سامانه به صورت هوشمند و بر اساس پارامترهای مدیریت ریسک، یک شماره سریال منحصربه‌فرد به نام “کوتاژ” (Kotaj) به اظهارنامه شما اختصاص می‌دهد. سپس، یکی از سه مسیر گمرکی زیر برای محموله شما تعیین می‌شود:
- مسیر سبز: کمترین ریسک؛ کالا بدون نیاز به بازرسی فیزیکی و تنها با کنترل اسناد، ترخیص می‌شود. (سریع‌ترین حالت)
- مسیر زرد: ریسک متوسط؛ نیاز به بررسی دقیق‌تر اسناد و مدارک و احتمالاً اخذ مجوزهای خاص دارد، اما بازرسی فیزیکی انجام نمی‌شود.
- مسیر قرمز: بیشترین ریسک؛ کالا علاوه بر کنترل کامل اسناد، حتماً باید توسط کارشناسان گمرک مورد بازرسی فیزیکی قرار گیرد. (کندترین حالت)
گام چهارم: پرداخت هزینه‌ها و بارگیری
پس از تعیین مسیر و تایید نهایی توسط کارشناس گمرک، صاحب کالا باید هزینه‌های گمرکی (شامل حقوق ورودی، مالیات و عوارض) را به صورت آنلاین پرداخت کند. پس از پرداخت و دریافت پروانه سبز گمرکی، مجوز بارگیری و خروج کالا از گمرک صادر می‌شود.
مزایای کلیدی سیستم دور اظهاری
- کاهش چشمگیر زمان: حذف نیاز به مراجعه حضوری و کاهش کاغذبازی، زمان شروع و انجام فرآیند را بسیار کوتاه‌تر می‌کند.
- افزایش شفافیت: تمام مراحل قابل ردیابی است و امکان اعمال نظرات سلیقه‌ای توسط افراد کاهش می‌یابد.
- کاهش خطاهای انسانی: با ورود اطلاعات به صورت دیجیتال، احتمال خطاهای ناشی از دست‌خط ناخوانا یا اشتباهات تایپی کاهش می‌یابد.
- دسترسی ۲۴/۷: امکان اظهار کالا در هر ساعت از شبانه‌روز و از هر مکانی وجود دارد.
- تمرکز داده‌ها: تمام سوابق و اسناد به صورت دیجیتال در یک مکان ذخیره شده و قابل استناد هستند.
نقش ترخیص‌کار حرفه‌ای در عصر دور اظهاری
شاید تصور شود که با آنلاین شدن فرآیندها، نقش ترخیص‌کار کمرنگ شده است. اما واقعیت دقیقاً برعکس است. امروزه تخصص یک ترخیص‌کار حرفه‌ای مانند کاویان کالا، بیش از آنکه در دوندگی‌های فیزیکی باشد، در تسلط بر همین سامانه‌های الکترونیکی و دانش فنی است. یک ترخیص‌کار ماهر می‌داند که چگونه اطلاعات را به دقیق‌ترین شکل ممکن در سامانه وارد کند تا ریسک قرار گرفتن بار در مسیر قرمز کاهش یابد. او با شناخت کد تعرفه‌ها و قوانین، از بروز هرگونه مغایرت که منجر به توقف فرآیند می‌شود، جلوگیری می‌کند.
نتیجه‌گیری سیستم دور اظهاری گمرکی یک گام بزرگ به سوی مدرنیزاسیون تجارت در ایران است. این سیستم با حذف مراجعات غیرضروری و افزایش شفافیت، فرآیند ترخیص را برای فعالان اقتصادی کارآمدتر کرده است. با این حال، استفاده بهینه از این سیستم و جلوگیری از اشتباهات پرهزینه، نیازمند دانش، دقت و تجربه‌ای است که همکاری با یک شریک لجستیکی و ترخیص‌کار معتبر، آن را برای شما تضمین می‌کند.
تلفن :
ایمیل :
