قوانین و مقررات حمل کالاهای خطرناک (Dangerous Goods) چیست؟
در دنیای حمل و نقل بین‌المللی، هیچ نوع باری به اندازه “کالاهای خطرناک” (Dangerous Goods یا DG) نیازمند دقت، تخصص و رعایت بی‌چون و چرای قوانین نیست. این کالاها که شامل طیف وسیعی از مواد شیمیایی، صنعتی و حتی برخی کالاهای مصرفی روزمره می‌شوند، در صورت بسته‌بندی، لیبل‌زنی یا حمل نادرست، می‌توانند خطرات فاجعه‌باری برای جان انسان‌ها، محیط زیست و وسایل حمل (کشتی، هواپیما، کامیون) به همراه داشته باشند. به همین دلیل، سازمان‌های بین‌المللی قوانین بسیار سخت‌گیرانه‌ای را برای جابجایی این مواد تدوین کرده‌اند.
نادیده گرفتن این قوانین، حتی به صورت سهوی، می‌تواند منجر به رد شدن محموله، جریمه‌های سنگین مالی، توقیف بار و حتی پیگردهای قانونی شود. ما در کاویان کالا، با درک کامل حساسیت و مسئولیت بالای این نوع حمل، این راهنمای جامع را تهیه کرده‌ایم تا شما را با اصول، کلاس‌بندی و مقررات کلیدی حمل کالاهای خطرناک آشنا کنیم.
کالای خطرناک (DG) دقیقاً چیست؟
بر اساس تعریف سازمان ملل، کالای خطرناک به هر ماده یا محصولی گفته می‌شود که به دلیل ماهیت فیزیکی یا شیمیایی خود، در حین حمل و نقل، ریسکی برای سلامت، ایمنی، اموال یا محیط زیست ایجاد کند. این تعریف بسیار گسترده‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود و شامل مواردی مانند اسپری‌های خوشبوکننده، باتری‌های لیتیومی در لپ‌تاپ‌ها، عطرها و حتی برخی رنگ‌ها نیز می‌شود.
کلاس‌بندی ۹ گانه کالاهای خطرناک: زبان مشترک بین‌المللی
برای شناسایی و مدیریت یکپارچه این کالاها، یک سیستم استاندارد جهانی ایجاد شده که آن‌ها را به ۹ کلاس اصلی تقسیم می‌کند. هر کلاس دارای لیبل و نماد تصویری مشخصی است که باید بر روی بسته‌بندی نصب شود.
- کلاس ۱: مواد منفجره (Explosives): مانند دینامیت، باروت و مهمات.
- کلاس ۲: گازها (Gases): شامل گازهای قابل اشتعال (مانند اسپری‌ها)، غیرقابل اشتعال و غیرسمی (مانند اکسیژن فشرده) و سمی (مانند کلر).
- کلاس ۳: مایعات قابل اشتعال (Flammable Liquids): مانند بنزین، الکل، رنگ‌ها و تینر.
- کلاس ۴: جامدات قابل اشتعال (Flammable Solids): موادی که به راحتی آتش می‌گیرند یا در اثر اصطکاک مشتعل می‌شوند.
- کلاس ۵: مواد اکسیدکننده و پراکسیدهای آلی (Oxidizing Substances & Organic Peroxides): موادی که می‌توانند باعث احتراق مواد دیگر شوند.
- کلاس ۶: مواد سمی و عفونی (Toxic & Infectious Substances): مانند سموم کشاورزی و نمونه‌های آزمایشگاهی.
- کلاس ۷: مواد رادیواکتیو (Radioactive Material):
- کلاس ۸: مواد خورنده (Corrosive Substances): مانند اسیدها و بازها که به بافت زنده یا فلزات آسیب می‌زنند.
- کلاس ۹: کالاها و مواد خطرناک متفرقه (Miscellaneous Dangerous Goods): هر ماده خطرناکی که در دسته‌های دیگر قرار نگیرد، مانند باتری‌های لیتیومی، یخ خشک و آزبست.
اصول کلیدی و الزامات قانونی حمل کالاهای DG
موفقیت در حمل این نوع بار، به رعایت دقیق ۴ اصل زیر بستگی دارد:
۱. شناسایی و طبقه‌بندی صحیح
اولین و مهم‌ترین قدم، شناسایی دقیق ماهیت خطر کالای شما و تعیین کلاس صحیح آن است. بهترین مرجع برای این کار، برگه اطلاعات ایمنی مواد (Material Safety Data Sheet – MSDS) است که باید توسط تولیدکننده ارائه شود. این سند شامل تمام اطلاعات فنی، خطرات و الزامات حمل آن ماده است.
۲. بسته‌بندی مورد تایید سازمان ملل (UN-Approved Packaging)
کالاهای خطرناک را نمی‌توان در هر بسته‌بندی حمل کرد. بسته‌بندی این کالاها باید دارای استانداردهای ویژه‌ای از نظر مقاومت در برابر ضربه، فشار و نفوذ باشد و گواهی و کد UN را دریافت کرده باشد. این کدها نشان می‌دهند که بسته‌بندی برای حمل چه نوع ماده‌ای مناسب است. استفاده از بسته‌بندی نامناسب، قطعاً منجر به رد شدن محموله شما خواهد شد.
۳. لیبل‌زنی و علامت‌گذاری دقیق (Marking & Labeling)
هر بسته حاوی کالای خطرناک باید به وضوح و بر اساس استانداردهای بین‌المللی، لیبل‌زنی و علامت‌گذاری شود. این علائم به پرسنل حمل و نقل در سراسر جهان اجازه می‌دهد تا با یک نگاه، ماهیت خطرناک محموله و نحوه صحیح جابجایی آن را درک کنند. این علائم شامل:
- لوزی خطر (Hazard Label): نماد تصویری مربوط به کلاس خطر کالا.
- شماره UN: یک کد چهار رقمی جهانی برای شناسایی دقیق هر ماده خطرناک.
- نام صحیح حمل (Proper Shipping Name): نام استاندارد و بین‌المللی ماده.
۴. تهیه اسناد و مدارک صحیح (Documentation)
علاوه بر اسناد حمل عادی، برای کالاهای خطرناک باید یک سند ویژه به نام “اظهارنامه کالای خطرناک” (Dangerous Goods Declaration – DGD) تهیه شود. در این فرم، فرستنده رسماً اعلام می‌کند که کالا را بر اساس تمام قوانین بین‌المللی، به درستی طبقه‌بندی، بسته‌بندی و لیبل‌زنی کرده است. مسئولیت صحت اطلاعات این فرم به طور کامل با فرستنده است.
قوانین خاص در روش‌های حمل مختلف
- حمل دریایی (IMDG Code): حمل دریایی کالاهای خطرناک تحت قوانین کد بین‌المللی کالاهای خطرناک دریایی (IMDG) انجام می‌شود.
- حمل هوایی (IATA DGR): حمل هوایی به دلیل ریسک بالاتر، دارای سخت‌گیرانه‌ترین قوانین است که توسط انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی (IATA) تدوین شده است.
- حمل زمینی (ADR): حمل جاده‌ای در بسیاری از مناطق جهان (به خصوص اروپا) تحت توافق‌نامه ADR انجام می‌شود.
نقش حیاتی کاویان کالا در حمل بارهای خطرناک
حمل کالای خطرناک، حوزه‌ای نیست که بتوان در آن ریسک کرد. این فرآیند نیازمند دانش فنی، تسلط کامل بر قوانین و تجربه عملی است. کاویان کالا با ارائه خدمات تخصصی در این زمینه، ایمنی و موفقیت حمل شما را تضمین می‌کند:
- مشاوره تخصصی: ما با بررسی سند MSDS کالای شما، به شما در شناسایی و طبقه‌بندی صحیح آن کمک می‌کنیم.
- تامین بسته‌بندی استاندارد: ما شما را در زمینه تهیه بسته‌بندی‌های دارای گواهی UN راهنمایی می‌کنیم.
- مدیریت کامل اسناد: ما در تهیه و تکمیل دقیق اظهارنامه کالای خطرناک (DGD) و سایر اسناد لازم در کنار شما هستیم.
- انتخاب کریر معتبر: ما تنها با خطوط کشتیرانی و هوایی همکاری می‌کنیم که مجوز و تخصص لازم برای حمل کالای خطرناک شما را داشته باشند.
نتیجه‌گیری حمل و نقل کالاهای خطرناک، بیش از یک عملیات لجستیکی، یک مسئولیت بزرگ است. با شناخت دقیق کالای خود، رعایت بی‌چون و چرای قوانین بین‌المللی در بسته‌بندی و اسناد، و همکاری با یک شریک لجستیکی متخصص و باتجربه، می‌توانید این فرآیند پیچیده را به صورت ایمن، قانونی و موفق به سرانجام برسانید.
برای دریافت مشاوره تخصصی در زمینه حمل کالاهای خطرناک و اطمینان از رعایت تمام استانداردها، همین امروز برای تماس با کاویان کالا اقدام نمایید.
تلفن :
ایمیل :
